Merhaba!
Bu dersimizde Almancada çok sık kullanılan ama ilk öğrenildiğinde kafa karıştırabilen bir konuya,
ayrılabilen fiillere (Trennbare Verben) yakından bakacağız.
Bu yazıda:
- Ayrılabilen fiiller nedir?
- Ayrılamayan fiillerden farkı nedir?
- Hangi önekler ayrılabilir?
- Almancada cümlede nasıl kullanılırlar?
- En yaygın örnekler
adım adım açıklanacak.
Almancada Fiil Önekleri (Präfixe)
Almancada bazı fiiller, önlerine gelen
öneklerle (Präfix) yeni anlamlar kazanır. Bu önekler genellikle:
- Edatlardan (Präposition) → auf-, an-, mit- …
- Zarflardan (Adverb) → zurück-, vorbei- …
- İsimlerden (Nomen) → teil-, preis- …
- Sıfatlardan (Adjektiv) → fest-, klar- …
- Fiillerden (Verb) → wieder- …
türetilir.
Bu önekler üç grupta incelenir:
- Trennbare Präfixe → Ayrılabilen ekler
- Untrennbare Präfixe → Ayrılamayan ekler
- Gemischt Präfixe → Karışık ekler
Bu yazıda özellikle
ayrılabilen fiiller üzerinde duracağız.
Ayrılabilen Fiiller (Trennbare Verben)
Adından anlaşılacağı gibi bu fiillerde önek,
cümlede fiilden ayrılır ve genellikle
cümle sonuna gider.
Örnek:
- machen (yapmak) → Ich mache das Fenster. (Pencereyi yapıyorum / yaparım.)
- aufmachen (açmak) → Ich mache das Fenster auf. (Pencereyi açıyorum.)
Görüldüğü gibi, önek (auf-) ayrılıp
cümle sonuna taşındı.
Almancada Ayrılabilen Fiillerin Kullanımı
1. Normal Cümle
| Almanca | Türkçe |
|---|
| Ich stehe um 6 Uhr auf. | Ben saat 6’da kalkarım. |
| Der Bus fährt um 7 Uhr ab. | Otobüs saat 7’de hareket eder. |
| Er ruft mich später an. | O beni sonra arayacak. |
İpucu: Önekler cümlenin sonuna gider, fiil ise zamana göre çekimlenir.
2. Yardımcı Fiillerle (Modalverben) Kullanım
Modalverben (müssen, können, wollen, dürfen, sollen) ile kullanıldığında
ayrılma olmaz. Fiil
mastar halinde kalır.
| Almanca | Türkçe |
|---|
| Ich muss morgen früh aufstehen. | Yarın sabah erken kalkmalıyım. |
| Kannst du mitkommen? | Benimle gelebilir misin? |
| Wir dürfen heute Abend fernsehen. | Bu akşam televizyon izleyebiliriz. |
Ayrılamayan Fiiller (Untrennbare Verben)
Bazı önekler asla ayrılmaz. Bunlar genellikle:
be-, ent-, er-, ge-, ver-, zer-
Bu tür fiillerde vurgu kökte olur ve önek fiilden ayrılmaz.
Örnek:
- stellen (koymak) → Ich stelle das Buch auf den Tisch. (Kitabı masaya koyuyorum.)
- bestellen (ısmarlamak) → Ich bestelle einen Kaffee. (Bir kahve ısmarlıyorum.)
Burada “be-” öneki
ayrılmaz ve fiille birlikte çekimlenir.
Karışık Önekler (Gemischte Präfixe)
Bazı fiillerde hem ayrılabilen hem ayrılamayan önekler olabilir. Bu durumda
ayrılamayan kuralı geçerlidir.
Örnek:
- ein- → normalde ayrılır (aufstehen, einsteigen)
- vereinbaren → burada “ver-” öneki olduğu için ayrılamaz.
En Yaygın Ayrılabilen Fiiller Listesi
İşte A1–A2 seviyesinde en sık kullanılan ayrılabilen fiiller:
| Fiil | Anlamı | Örnek |
|---|
| aufstehen | kalkmak | Ich stehe früh auf. |
| anrufen | aramak (telefonla) | Er ruft seine Mutter an. |
| aufmachen | açmak | Mach bitte die Tür auf! |
| zumachen | kapatmak | Ich mache das Fenster zu. |
| mitkommen | birlikte gelmek | Kommst du mit? |
| zurückkommen | geri dönmek | Er kommt morgen zurück. |
| fernsehen | televizyon izlemek | Wir sehen abends fern. |
| abfahren | hareket etmek (araç) | Der Zug fährt um 8 Uhr ab. |
| ankommen | varmak | Wann kommt der Bus an? |
| einkaufen | alışveriş yapmak | Ich kaufe im Supermarkt ein. |
Sonuç
- Ayrılabilen fiillerin önekleri cümlede sona gider.
- Ayrılamayan fiillerde önek fiilden ayrılmaz.
- Modalverben kullanıldığında fiil mastar halinde sona gider.
- En sık kullanılan ayrılabilen fiilleri öğrenmek, günlük Almanca konuşmayı çok daha kolay hale getirir.
