Almanca öğrenen herkesin karşısına çıkan “können” fiili, Türkçedeki “yapabilirim, yapabilirsin, gidebilir…” ifadelerindeki “-e bilmek” anlamına denk gelir. Bu fiil, Almancada bir kip belirteci (Modalverben) olarak kullanılır ve esas fiili etkileyerek cümlede yetenek, olasılık veya izin gibi anlamlar katar.
Örnek:
Normal cümle:
Ich spreche Deutsch. → Almanca konuşuyorum.
“Können”li cümle:
Ich kann Deutsch sprechen. → Almanca konuşabilirim.
Haaland kann sehr gut Fußball spielen. → Haaland çok iyi futbol oynayabilir.
Philip kann gut tanzen. → Philip iyi dans edebiliyor.
Sie kann sehr gut singen. → Çok iyi şarkı söyleyebilir.
Ich kann die Melodie der österreichischen Nationalhymne. → Avusturya milli marşının melodisini biliyorum.
Julia kann Spanisch. → Julia İspanyolca biliyor.
Ich kann Deutsch sprechen. → Almanca konuşabilirim.
Ich kann mich irren. → Yanılıyor olabilirim.
Heute kann es regnen. → Bugün yağmur yağabilir.
Wir können morgen ins Kino gehen. → Yarın sinemaya gidebiliriz.
Kann ich herein? → Girebilir miyim?
Können Sie mir einen Gefallen tun? → Bana bir iyilik yapabilir misiniz?
Kannst du mir helfen? → Bana yardım eder misin?
Du kannst jetzt gehen. → Şimdi gidebilirsin.
Du kannst das Buch behalten. → Kitap sende kalabilir.
Otoriter bir kişi veya resmi izin söz konusuysa, dürfen fiili kullanılır:
Sie dürfen das Dokument einsehen. → Belgeyi inceleyebilirsiniz.
1. “Können” Fiilinin Temel Kullanımı
“können” fiili kullanıldığında, esas fiil mastarda (Infinitiv) cümlenin sonunda yer alır ve “können” cümlenin öznesine uygun olarak çekimlenir.Örnek:
Normal cümle:
Ich spreche Deutsch. → Almanca konuşuyorum.“Können”li cümle:
Ich kann Deutsch sprechen. → Almanca konuşabilirim.2. Şimdiki Zaman (Präsens) Çekimi
| Şahıs | Çekim | Örnek |
|---|---|---|
| Ich | kann | Ich kann Deutsch sprechen. → Almanca konuşabilirim. |
| Du | kannst | Du kannst gut tanzen. → İyi dans edebilirsin. |
| Er/Sie/Es | kann | Sie kann singen. → O şarkı söyleyebilir. |
| Wir | können | Wir können morgen ins Kino gehen. → Yarın sinemaya gidebiliriz. |
| Ihr | könnt | Ihr könnt jetzt gehen. → Şimdi gidebilirsiniz. |
| Sie/sie | können | Sie können helfen. → Yardım edebilirler. |
3. “Können” Hangi Durumlarda Kullanılır?
a) Yetenek (Fähigkeit)
Bir kişinin bir işi yapabilme kapasitesini anlatır: Haaland kann sehr gut Fußball spielen. → Haaland çok iyi futbol oynayabilir. Philip kann gut tanzen. → Philip iyi dans edebiliyor. Sie kann sehr gut singen. → Çok iyi şarkı söyleyebilir.b) Öğrenilen veya bilinen bir şey (Kenntnis)
Bir şeyi artık bildiğimizi ifade eder: Ich kann die Melodie der österreichischen Nationalhymne. → Avusturya milli marşının melodisini biliyorum. Julia kann Spanisch. → Julia İspanyolca biliyor. Ich kann Deutsch sprechen. → Almanca konuşabilirim.c) Olasılık (Möglichkeit)
Olasılık ve ihtimal durumlarını ifade eder: Ich kann mich irren. → Yanılıyor olabilirim. Heute kann es regnen. → Bugün yağmur yağabilir. Wir können morgen ins Kino gehen. → Yarın sinemaya gidebiliriz.d) Kibar istekler (Höfliche Bitte)
Nazik bir şekilde bir şey istemek için kullanılır: Kann ich herein? → Girebilir miyim? Können Sie mir einen Gefallen tun? → Bana bir iyilik yapabilir misiniz? Kannst du mir helfen? → Bana yardım eder misin?e) İzin verme (Erlaubnis)
Samimi bir bağlamda birine izin vermek için kullanılır: Du kannst jetzt gehen. → Şimdi gidebilirsin. Du kannst das Buch behalten. → Kitap sende kalabilir. Otoriter bir kişi veya resmi izin söz konusuysa, dürfen fiili kullanılır: Sie dürfen das Dokument einsehen. → Belgeyi inceleyebilirsiniz.4. Özet
- “Können” → yetenek, olasılık, izin ve öğrenilmiş bilgi anlamı verir.
- Cümlede esas fiil mastar hâlde cümlenin sonunda yer alır.
- Öznesine göre çekimlenir: ich kann, du kannst, er/sie/es kann…
- Resmî ve samimi izin durumlarında kullanım farklıdır (dürfen ile fark).
